موج فزاینده اعدام‌ها در ایران؛ ادامه اعدام افراد اقلیت‌های ملی یا قومی
در هفته‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از اجرای احکام اعدام در زندان‌های مختلف ایران منتشر شده است که نگرانی‌های جدی را در مورد روند رو به رشد اعدام‌ها، به‌ویژه در میان اقلیت‌های ملی یا قومی، برانگیخته است. در آخرین مورد دو زندانی بلوچ در زاهدان اعدام شدند.
از آخرین آنها حکم اعدام فعال ملی تورک و دانشجوی دانشگاه تبریز احسان فریدی است که در بهار سال گذشته به اتهام «مبارزه با نظام» دستگیر شده بود.
جمعیت حقوق بشر آذربایجان (ارک) به نقل از منابع حقوق بشری گزارش می‌دهد که «احسان فریدی»، دانشجوی ۲۲ ساله تورک از آذربایجان / دانشگاه_تبریز، از سوی شعبه ۲ #دادگاه_انقلاب #تبریز به ریاست #قاضی_عبدی، به اتهام «محاربه» به #اعدام محکوم شده است. این حکم با استناد صرف به گزارش‌های وزارت اطلاعات صادر شده و در مرحله تجدید نظر نیز بدون تغییر تأیید شده است. پرونده اکنون با اعتراض وکیل به دیوان عالی کشور ارجاع شده است.
احسان فریدی دانشجوی رشته مهندسی ساخت و تولید در دانشکده فنی دانشگاه تبریز است. وی در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۴۰۳ پس از احضار به دادسرای انقلاب تبریز بازداشت و به زندان مرکزی تبریز منتقل شد. هم‌اکنون در بند قرنطینه این زندان نگهداری می‌شود.
وی پیش‌تر در اسفند ۱۴۰۲ به دلیل فعالیت‌های سیاسی بازداشت و با قرار وثیقه آزاد شده بود. در آن پرونده، به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به شش ماه حبس محکوم شده بود.
به گفته نزدیکان، وزارت اطلاعات خانواده فریدی را تحت فشار شدید قرار داده تا مانع از رسانه‌ای شدن این حکم شوند. در اقدامی نگران‌کننده، خانواده و وکیل او تصمیم گرفته‌اند که تا زمان نظر دیوان عالی، فریدی را از صدور حکم اعدام مطلع نکنند تا از آسیب روانی به او جلوگیری شود.
صدور حکم اعدام برای یک دانشجو با استنادات مبهم امنیتی، در غیاب دادرسی منصفانه و تحت فشار نهادهای امنیتی، نقض آشکار حقوق بشر و اصول دادرسی عادلانه مطابق با میثاق‌های بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی است که ایران یکی از امضاکنندگان آن است.
براساس گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری، دست‌کم ۱۰ زندانی در بازه زمانی کوتاهی در شهرهای زاهدان، ایلام، کرمانشاه، خرم‌آباد، شیراز و همدان اعدام شده‌اند که در میان آنها نام‌هایی از اقلیت‌های بلوچ، کُرد، عرب و لُر به چشم می‌خورد. این اعدام‌ها در حالی صورت می‌گیرد که موجی از اعتراضات تحت عنوان کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» در زندان‌های مختلف کشور در حال گسترش است.
بر اساس گزارش شبکه خبری حال‌وش که خبرهای مربوط به بلوچ‌ها را منتشر می‌کند، سحرگاه روز دوشنبه ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۱۹ مه ۲۰۲۵)، حکم اعدام دو زندانی بلوچ به نام‌های ابراهیم نارویی ۲۴ ساله و مجید فرامرزی در زندان مرکزی زاهدان اجرا شد.
این دو زندانی که به اتهام قتل عمد بازداشت شده بودند، پیش از اجرای حکم آخرین دیدار خود را با خانواده‌هایشان انجام دادند.
حال‌وش اشاره کرده که نارویی از سه سال و فرامرزی از دو سال پیش در بازداشت بوده‌اند. نکته قابل توجه، عدم انتشار خبر اعدام این دو زندانی در رسانه‌های حکومتی، به ویژه رسانه‌های وابسته به قوه قضائیه، تا زمان تنظیم این گزارش است.
دو روز پیش از این واقعه، در روز شنبه ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۱۷ مه ۲۰۲۵)، سازمان حقوق بشری هه‌نگاو از اجرای حکم اعدام بهروز فتح‌اللهی، زندانی کُرد اهل ایلام، در زندان مرکزی این شهر خبر داد. فتح‌اللهی نیز حدود پنج سال پیش به اتهام قتل عمد بازداشت و به اعدام محکوم شده بود. خبر اعدام این زندانی نیز در رسانه‌های رسمی منتشر نشد.
همچنین، در روز یکشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۱۸ مه ۲۰۲۵)، هه‌نگاو گزارش داد که دست‌کم هفت زندانی در زندان‌های کرمانشاه، خرم‌آباد، همدان، شیراز و نیشابور اعدام شده‌اند. در میان اعدام‌شدگان، سیروس جعفری ۲۷ ساله، زندانی کرد اهل کرمانشاه که به اتهام قتل عمد اعدام شد، محمدولی آهنگری ۲۷ ساله، زندانی لر اهل الیگودرز که به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر اعدام شد، و ناصر حمیدی ۳۴ ساله، زندانی عرب اهل دزفول که به اتهام قتل عمد اعدام شد، به‌چشم می‌خورند. هویت چهار زندانی دیگر نیز اصغر باغبانی اهل نیشابور (قتل عمد)، عیسی احمدی اهل شیراز (تجاوز به عنف)، هادی سلیمانی اهل میانرود (قتل عمد) و امیرمحمد توکلی اهل مشهد (قتل عمد) اعلام شده است. مشابه موارد قبلی، خبر اعدام این هفت زندانی نیز در رسانه‌های حکومتی بازتابی نداشت.
این موج از اعدام‌ها با واکنش‌هایی در داخل زندان‌ها مواجه شده است. به‌گزارشی شبکه تلگرامی «نه به اعدام»، کارزار اعتراضی «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» که زندان‌های مهاباد، سنندج، بهبهان، زاهدان و ازبرم لاهیجان به آن پیوسته بودند بود، اکنون به زندان یاسوج نیز گسترش یافته است.
زندانیان یاسوج با اعلام همبستگی با این حرکت اعتراضی، از روز سه‌شنبه ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ اقدام به تحصن و اعتصاب غذا در اعتراض به «تشدید صدور احکام اعدام و نقض فاحش حق حیات» خواهند کرد. پیش از این، زندانیان مهاباد نیز با انتشار بیانیه‌ای از پیوستن خود به این کارزار و آغاز اعتصاب غذا از همان تاریخ خبر داده بودند.
بر اساس آمار جمع‌آوری شده توسط حال‌وش، از سحرگاه ۱۹ فروردین تا ۲۹ اردیبهشت‌ماه امسال، دست‌کم ۴۴ زندانی بلوچ در زندان‌های مختلف کشور اعدام شده‌اند که در میان آنها چهار زندانی سیاسی‌ـ‌عقیدتی نیز حضور دارند. این آمار نگران‌کننده، بر تمرکز اعدام‌ها بر اقلیت بلوچ در این بازه زمانی تأکید دارد.
در مجموع، گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که موج اعدام‌ها در ایران، به ویژه در مورد اقلیت‌های ملی یا قومی، روندی صعودی به خود گرفته است. عدم انتشار این خبرها در رسانه‌های رسمی و پیوستن زندان‌های بیشتر به کارزار اعتراضی «سه‌شنبه‌های نه به اعدام»، نشان‌دهنده عمق نگرانی‌ها و نارضایتی‌ها نسبت به این موضوع است.
سازمان‌های حقوق بشری خواستار توقف فوری این اعدام‌ها و رعایت حقوق بشر در ایران هستند.
