خاورمیانهء به دلایل مختلف از زمان جنگ جهانی اول به این سو ، به یکی از مناطق بحرانی در جهان تبدیل شده است. یکی از دلایل اصلی بحران زدگی در این منطقه ، وجود منابع عظیم انرژی است که همواره کشورهای قدرت مند و در حال توسعهء جهان را به این منطقه کشانده است. همین ویژگی خاورمیانه ، خود به یکی از عوامل عمدهء بازدارنده در گذار از اقتدارگرایی استبدادی حاکمیت ها به دولت های دمکراسی مدرن بدل شده است. در وهله ی نخست اینگونه به نظر می رسد که ساختار تک بعدی، متمرکز و استبدادی دولت ها در این منطقه ، حضور قدرت های جهانی را در خاورمیانه ، به دلیل ایجاد توازن سیاسی اجتناب ناپذیر ساخته است. تداخل امر سیاسی و منافع اقتصادی کلان دولت های بزرگ ، شرایط منطقه را چه در درون این کشورها و چه در تقابل روابط این کشورها با یکدیگر ، به یک بمب ساعتی تبدیل کرده است که هر لحظه میتواند در این و یا آن کشور منفجر شده ، ویا بازتاب انفجاری خویش را در مناسبات میان این کشورها بروز دهد .
رژیم جمهوری اسلامی ایران نیز به نوبه ی خود یکی از مولفه های ثبات شکنی و تنش آفرینی در چهل و هفت سال گذشته در این منطقه بوده است. اینک روابط بسیار پرتنش ایران با اسرائیل - آمریکا و تهدیدات مداوم رژیم ایران مبنی بر نابودی اسرائیل ، این دو کشور را به رو در رویی مستقیم کشانده ، و جدای از گسترش بحران در خاورمیانه، ایران را در معرض تغییرات سیاسی و ژئوپلیتیک بسیار جدی قرار داده است. اکنون مردمان ، خلق های ساکن در ایران از یک‌سو درگیر مبارزه با دشمنی به غایت وحشی و عقب مانده از جنس جمهوری اسلامی ایران هستند و از سوی دیگر ، جنگ و چشم انداز نامعلوم تنش های لگام گسیخته ی نظامی ، این بحران را به تمامی اندام کشور ایران سرایت داده است.بحرانی که میتواند به شعله ور شدن جنگ داخلی در مناطق مختلف ایران و از جمله در آذربایجان بیانجامد.
یکی از نمودهای خطرناک شعله ور شدن جنگ در منطقه آذربایجان بیانیه ای ست که در شرایط بحرانی و جنگی کنونی از طرف گروه مسلح پژاک، شاخهء ایرانی حزب کردی پ ک ک در ایران که اخیرا خود را منحله اعلام کرد ، خطاب به «ملت و مبارزان آزادیخواه ترک آذری» در تاریخ ۲۳ ژوئن ۲۰۲۵منتشر شده است. اگر چه در این بیانیه از دوستی، تعامل و همزیستی مسالمت آمیز سخن رفته است، اما متن بیانیه از ورود نیروهای مسلح این گروه به آذربایجان غربی، و از آمادگی برای به کنترل درآوردن شهرها در آذربایجان غربی ، به‌ویژه شهر اورمیه حکایت می کند. در عین حال در متون حزبی پژاک نیز از ورود تعدادی از هسته های نظامی این گروه به شهرهای آذربایجان غربی و از آن جمله شهر اورمیه سخن رفته است.(۱) بیانیه های اینچنینی با محتوی متن نامبرده ، و اقدامات میدانی پژاک چهره ی خطرناک به خود می گیرد چرا که متون حزبی گروه پژاک ، شهر های آذربایجان غربی و از آن جمله شهر اورمیه را جز مناطق شرق کردستان (روژهلات) یعنی بخشی از خاک کردستان به حساب آورده و حتی نام آذربایجان غربی را در ادبیات سیاسی این گروه «استان ارومیه» می خواند.(۲)
به بیانی روشن تر ، از فحوای کلام پژاک چنین برمی آید که این گروه از هم اینک در تدارک تصرف و به کنترل درآوردن شهرهای آذربایجان غربی و از آن جمله شهر اورمیه ، مرکز آذربایجان غربی است و حتی در چهارچوب رقابت میان احزاب مسلح کردی ، یکی از رهبران تشکیلات مسلح پژاک در اظهار نظر رسمی در ارگان های حزبی پژاک عنوان می کند که مسئولیت کنترل شهر اورمیه را در شرایط خلاء قدرت سیاسی ، گروه پژاک به عهده خواهد گرفت !
با توجه به سابقه هولناک پاکسازی اتنیکی عرب ها توسط احزاب مسلح کردی در مناطق زیستی عرب ها در مناطق تحت کنترل شاخهء سوری پ ک ک (ی پ گ) که در بیانیه امنستی اینترنشنال برملا شده و اسناد آن موجود می باشد ،(۳) و ادعای ارضی آشکار نسبت به آذربایجان غربی توسط پژاک و خبرهای منتشره مبنی بر ورود افراد مسلح این گروه به شهرهای آذربایجان غربی خواه ناخواه از هم اینک نگرانی های جدی به نزد ملت تورک به وجود آمده است. البته علت نگرانی مردم در شهرهای آذربایجان غربی و از آن جمله شهر اورمیه به اینجا ختم نمیشود. بلکه مقاومت مردم برای حفظ امنیت خانواده، محله، شهر خود در مقابل افراد و تیمهای مسلح گروه پژاک نیز خواه ناخواه بحران امنیتی در این شهرها را به‌شدت افزایش می دهد ، به گونه ای که هم اینک می توان زنگ خطر یک فاجعه انسانی در آذربایجان غربی را بصدا درآورد.
علاوه بر این ، اگر معضل رقابت برای قبضه ی بیشتر قدرت سیاسی درمیان گروهها و احزاب مسلح کردی را نیز مد نظر قرار دهیم و پیشینهء جنگ میان خود احزاب کردی را نیز به این معضل اضافه کنیم ،تابلوی هولناک برآمده از آن را نیز میتوانیم از هم اکنون حدس بزنیم .هر عقل سلیمی می تواند نتایج فاجعه بار ورود تیم های مسلحی که تجربه جنگ شهری در سوریه را نیز در کوله بار خود دارند، به شهرهای آذربایجان غربی را متصور شود .
نتیجه ی اینگونه از توسعه طلبی ها و رقابت قدرت میان احزاب مسلح کردی ، چیزی نخواهد بود جز اینکه خاک آذربایجان را به یکی از کانون های فاجعه بار جنگ داخلی تبدیل کند که در آن مقاومت مردم و احزاب سیاسی آذربایجان در تقابل با گروه توسعه طلب و مسلح پژاک از یک‌سو و جنگ رقابتی برای کسب قدرت بیشتر میان پژاک و دیگر احزاب سنتی مسلح کرد در این منطقه از سوی دیگر، دامنهء فاجعه را گسترش خواهد داد.
ما از هم اینک، شرایط بسیار بغرنج و پرمخاطره در شهرهای آذربایجان غربی را خاطر نشان می سازیم و از مردم، گروهها و احزاب سیاسی آذربایجان ،بخصوص در آذربایجان غربی، برای جلوگیری از بروز یک فاجعه انسانی در این شهرها می خواهیم که اقدامات اولیه و آمادگی لازم در این زمینه را مد نظر قرار داده ، و امکان تکرار سناریوی ورود تشکیلات مسلح کردی به خاک آذربایجان را که مثال های تاریخی برای آن پرشمار هستند ، از نظر دور ندارند .
تاریخ نه فقط شاهد تهاجمات و‌کشتارهای های گروه های مسلح کردی در خطه آذربایجان بوده است ، بلکه بعضا شاهد روابط بسیار دوستانه و برادرانهء تورک ها و کردها در شهرهای آذربایجان غربی در دوره حکومت‌های ملی این دو ملت هم بوده است. کردهای ساکن در آذربایجان ، بخشی از مردم آذربایجان بوده و در آینده نیز چنین خواهند بود. همچنانکه تورک های ساکن در کردستان ، بخشی از مردم تورک در کردستان هستند و در آینده نیز چنین خواهند بود. ذاتا در سراسر مناطق میهنمان مردمان‌گوناگون از تبارهای گوناگون کنار هم زندگی میکنند. جدا از پایبندی به اصول مدرن و دمکراتیک در یک جامعه مولتی اتنیک، ساختار جمعیتی کردستان و آذربایجان ، همچون دیگر مناطق ایران ، همچنانکه فوقا به آن اشاره شد، اهمیت و ضرورت همزیستی و همبستگی خلق های ساکن در این ایالت ها را نیز دو چندان می کند. در عین حال دوستی و مودت دو خلق تورک و کرد در دوره یکسالهء حکومت ملی آذربایجان و جمهوری مهاباد نیز یکی دیگر از نمودهای تاریخی همبستگی میان این دو خلق بشمار می رود. و البته ما نیز بر سیاست برادری خلق تورک و کرد ، همزیستی این دو خلق و دیگر گروههای اتنیکی و مذهبی ساکن در آذربایجان اعتقاد راسخ داریم.
ما در حزب دموکرات آذربایجان از سالها پیش ، به طرق مختلف ، مخالفت خود را با ادعاهای ارضی شماری از احزاب مسلح کردی نسبت به آذربایجان غربی اعلام کرده و نتایج فاجعه بار آن را یادآوری کرده ایم . دقیقاً به همین دلیل ، ما سیاست توسعه طلبی ارضی گروه مسلح پژاک و دیگر گروههای الحاق طلب کردی را که آذربایجان غربی و شهرهای آن بخشی از سرزمین کردستان به حساب می آورند ، سیاستی ویرانگر و فاجعه بار تلقی کرده آن را به شدت محکوم می کنیم . تاریخ جنایات سیمتکو در خوی و اورمیه، فاجعه جنگ سولدوز(نقده) از حافظه مردم خصوصا در منطقه پاک‌نشده است. همچنانکه می دانید جنگ رقابتی میان احزاب سیاسی کردستان که همه آنها مسلح نیز هستند، میتواندمنطقه ما را با این سیاست ویرانگر بسوی آتش و خون هدایت کند و صدمات جبران ناپذیری به مردم بی دفاع تورک و کرد در آذربایجان غربی وارد کند در صورتی که تشکیلات مسلح کردی دست از سیاست توسعه طلبانه شان برندارند .
ما احزاب سیاسی کردستان را به همدلی و مبارزه مشترک علیه رژیم جمهوری اسلامی فرا می خوانیم . چرا که به همبستگی دو خلق تورک و کرد و امکان ایجاد خرد گرایی لازم میان نیروهای سیاسی برای برپایی یک نظام عادلانه و دمکراتیک در فردای تغییر سیاسی و سرنگونی رژیم جمهوری اسلامی باور داریم. ترکها و کردها اگر در کنار هم قرار بگیرند میتوانند استخوان بندی آن نیروی سیاسی را تشکیل دهند که به برپایی جمهوریتی مبتنی بر فدرالیسم، دمکراسی کثرت گرا با حقوق برابر جنسیتی و عدالت محیط زیستی در تمام مناطق ایران راه می برد. خارج شدن از این مسیر و پروراندن سوداهای توسعه طلبانهء ارضی مبنی بر اینکه «آذربایجان غربی کردستان است»، و تلاش مذبوحانه برای کنترل شهرهای این استان، خاک آذربایجان را به آشوب خواهد کشاند ، و به نیروهای شونیستی و ارتجاعی در مرکز ، بهانه ای برای سرکوب این دو خلق و دیگر خلق های در اسارت (بلوچها، عربها، ترکمن ها، لرها، گیلک ها، مازی ها و …) فراهم خواهد ساخت.
ما، نه تنها احزاب کردی ، بلکه احزاب سیاسی دیگر خلق های ساکن در ایران را برای آمادگی به شرایط پس از تغییر رژیم جمهوری اسلامی فرا می خوانیم . آیا احزاب سیاسی کرد در میانهء این شرایط پر آشوب راه همبستگی خلق ها را در پی خواهند گرفت و یا در سودای ادعاهای ارضی شان ، مبارزات مردم را از مسیر تغییرات دموکراتیک منحرف خواهند کرد؟ تاریخ ، پاسخ این پرسش را برای مان روایت خواهد کرد.
یاشاسین خالق لارین دوستلوغو و قارداشلیغی / زنده با برادری و دوستی خلق ها
شورای مرکزی حزب دموکرات آذربایجان
۲.ماه جولای.۲۰۲۵،
11 تیر 1404شمسی
————-
۲)
صفحه نه و دیگر بخش های سند «کرونولوژی حزب حیات آزاد کردستان » ، شاخه ایران پ ک ک
۳)
https://youtu.be/LlOzoCHaNeM?si=ngDYUdLh98R1L1EO
