
نمایندگان اسرائیل و حماس در شرمالشیخ پشت درهای بسته مذاکراتی را آغاز کردهاند که واشنگتن آن را «نزدیکترین فرصت برای پایان جنگ» میداند. در این گفتوگوها خروج نیروهای اسرائیلی از غزه، تبادل اسیران و خلع سلاح حماس از مهمترین موضوعات مورد اختلاف است.
گفتوگوهای غیرمستقیم میان هیئتهای اسرائیل و حماس روز دوشنبه در شهر ساحلی شرمالشیخ مصر آغاز شد؛ مذاکراتی که به ابتکار ایالات متحده و بر پایه طرح رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ، برای توقف جنگ در غزه صورت گرفته است. بر اساس گزارش رویترز، هر دو طرف به اصول کلی این طرح که شامل توقف درگیریها، آزادی گروگانها و ارسال فوری کمکهای انسانی به غزه است، موافقت کردهاند. این نخستین بار از زمان آغاز جنگ است که دو طرف چنین سطحی از همگرایی را در مواضع خود نشان میدهند.
طرح ترامپ از حمایت شماری از کشورهای عربی و غربی نیز برخوردار است. ترامپ در پیامی در شبکههای اجتماعی نوشت: «به من اطلاع دادهاند که مرحله نخست باید در همین هفته تکمیل شود و من از همه میخواهم با سرعت عمل کنند.» با این حال، هنوز ابهامهای زیادی درباره جزئیات وجود دارد؛ از جمله در مورد نحوه خروج نیروهای اسرائیلی از نوار غزه و چگونگی اجرای مرحله خلع سلاح حماس.
منابع مصری اعلام کردند که هیئت حماس در مذاکرات مصر خواستار تضمینهایی است مبنی بر اینکه اسرائیل پس از آزادی گروگانها، به تعهد خود برای عقبنشینی از غزه عمل کند. به گفتهی یکی از مقامهای فلسطینی، نگرانی اصلی این است که تلآویو پس از بازپسگیری گروگانها از گفتوگوها خارج شود.
ترامپ از اسرائیل خواسته است برای پیشبرد مذاکرات، بمباران غزه را به حال تعلیق درآورد. منابع محلی در غزه میگویند شدت حملات هوایی کاهش یافته، اما آتشبس کامل برقرار نشده است. وزارت بهداشت غزه اعلام کرده است که در ۲۴ ساعت گذشته دستکم ۱۹ فلسطینی در حملات اسرائیلی کشته شدهاند؛ رقمی که یکسوم میانگین روزانه تلفات در هفتههای اخیر است.
به گزارش تلویزیون دولتی مصر، آغاز این مذاکرات همزمان است با دومین سالگرد حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ که در آن ۱۲۰۰ نفر کشته و ۲۵۱ نفر به گروگان گرفته شدند؛ حملهای که به گفته مقامهای اسرائیلی، مرگبارترین روز برای یهودیان از زمان هولوکاست بوده است. در مقابل، تهاجم متقابل اسرائیل تاکنون بیش از ۶۷ هزار فلسطینی را به کام مرگ کشانده و اکثریت جمعیت ۲.۲ میلیون نفری غزه را بیخانمان کرده است.
در داخل اسرائیل، فشار خانوادههای گروگانها برای پایان جنگ افزایش یافته، در حالی که جناح راست دولت بنیامین نتانیاهو با هرگونه توقف درگیری مخالف است. با این وجود، بسیاری از ناظران میگویند ادامه جنگ میتواند به بحران سیاسی داخلی و شکاف بیشتر در ائتلاف حاکم منجر شود.
در سوی دیگر، حماس با هیئتی به سرپرستی «خلیل الحیه»، از رهبران ارشد تبعیدی این جنبش، در مذاکرات شرکت کرده است. بیانیه حماس پیش از آغاز مذاکرات اعلام کرد که این گروه در پی دستیابی به توافقی برای تبادل تمام اسیران زنده و پیکر کشتهشدگان با زندانیان فلسطینی در اسرائیل و همچنین تحقق آتشبس و خروج کامل نیروهای اشغالگر است.
در ترکیب هیئت اسرائیلی نمایندگانی از موساد، شاباک، مشاور سیاست خارجی نتانیاهو و هماهنگکننده امور گروگانها حضور دارند. انتظار میرود «ران درمر»، وزیر امور راهبردی و مذاکرهکننده اصلی اسرائیل، در صورت پیشرفت مذاکرات، در روزهای آینده به شرمالشیخ بپیوندد.
یکی از دشوارترین موضوعات در این گفتوگوها، درخواست اسرائیل و آمریکا برای خلع سلاح کامل حماس است؛ درخواستی که رهبران این جنبش آن را مشروط به پایان اشغالگری و تشکیل کشور مستقل فلسطین دانستهاند.
در حالی که هنوز امیدی محتاطانه در فضای مذاکرات وجود دارد، ساکنان غزه میگویند تنها امیدشان این است که گفتوگوها به نتیجه برسد. «غرام محمد»، زن ۲۰ سالهای که همراه خانوادهاش از شهر غزه آواره شده، میگوید: «اگر توافقی صورت گیرد، زنده میمانیم. اگر نه، انگار حکم مرگ ما امضا شده است.»