مدرسه در ایران یادگار میرزاحسن رشدیه است و حالا مدیر کل این نهاد در تبریز می‌گوید که تدریس به زبان ترکی ضرورت ندارد.
در حالیکه برنامه مدرسه رشدیه ۲۵۰ روز در سال (دو زنگ ۹۰ دقیقه صبح، دو زنگ ۹۰ دقیقه عصر) و جمعا هزار زنگ بود و مفاد درسی؛ دروس ابتدایی به زبان ترکی (۱۵۰ زنگ) قرائت ترکی و فارسی (هریک ۱۰۰ زنگ) صرف زبانهای ترکی و فارسی کتبی و شفاهی (هریک ۵۰ زنگ) صرف عربی (۱۰۰ زنگ) قرآن مجید (۵۰ زنگ) اصول دین (۲۰ زنگ) فروع دین (۵۰ زنگ) حساب کتبی و شفاهی (۱۰۰ زنگ) تاریخ شفاهی (۳۰ زنگ) جغرافیای شفاهی از روی نقشه تبریز (۳۰ زنگ) مشق خط (۴۰ زنگ) دیکته ترکی، فارسی و عربی (۱۰۰ زنگ) ورزش بدنی (۵۰ زنگ) و رسم و نقاشی (۴۰ زنگ) بود.
آلِکسی اوسیپوویچ چِرنیاوِسکی (۱۸۴۰-۱۸۹۷) فرزند یک کارگر روس در شهر شاماخی و معلم دانشگاه تربیت معلم تفلیس بود. وقتی تزار روس به مسلمانان اجازه رفتن به دانشگاه را داد، چون آلکسی ترکی می‌دانست مسئولیت آموزش معلمان ترک را برعهده گرفته و با وجود مخالفت برخی ملایان، سی دانش‌آموزی را که در مدارس یا مکاتب درس خوانده و شرایط حضور در دانشگاه تربیت معلم را داشتند با خود به تفلیس بُرد؛ دونفر از شکی، دونفر از نخجوان، سه‌نفر از دربند، پنج‌نفر از قازاخ، پنج‌نفر از گنجه و ۱۳ نفر از شوشا.
منابع روسی می‌نویسد که آلکسی دو کتاب درسی به زبان ترکی (برای اطفال، برای معلمان) منتشر کرد که بیش از سی سال در اکثر مدارس ترک‌های قفقاز و ترکستان کتاب درسی سال اول بود ولی میرزاحسن رشدیه در خاطراتش می‌نویسد:
«چرنیاوسکی؛ مسئول آموزش مسلمانان قفقاز سری به مدرسه ما در ایروان زده و بعد از آشنایی با نحوه تدریس و اصلاحاتی که در الفبا داده بودم گفت که استفانی ۸۲ سال قبل الفبای روسی را تغییر داده و سهولت بزرگی در امر تعلیم ایجاد کرد و حالا رشدیه با اصلاح الفبا و تدریس ترکی‌اش چنین کرده است. دو کتاب به اسم «وطن دیلی» در الفبای ترکی (برای اطفال، برای معلمین) نوشته بودم. چرنیاوسکی متقبل شد که اگر این دو کتاب به اسم او چاپ شوند، او از هر یک هزار جلد چاپ کرده و به ما بدهد، آن دو کتاب به اسم چرنیاوسکی چاپ و منتشر شد.»
حذف نام رشدیه تنها محدود به آن کتاب نشد و در ایران نیز نام رشدیه را از تابلوی مدارس زیادی حذف کردند که برای مثال بعد از انقلاب نام مدرسه رشدیه در روستای کؤجنق یا کؤجنه در مشکین را به مدرسه شهید صدوقی تغییر دادند. روس‌ها اگر نام رشدیه را حذف کردند لااقل به میراث زبان ترکی او وفادار ماندند ولی اینجا هم نام و هم میراث ترکی رشدیه حذف شد ولی حالا وارثان رشدیه به میدان آمده و در همان روستای کؤجنق اکثر تابلوها را به زبان ترکی نیز نوشته و خطاب به مسافران آن روستا می‌گویند:
یولوز آچیق اولسون
@ibrahimsavalan
