زبان مادری، تنها ابزاری برای ارتباط نیست؛ بلکه هویت، تاریخ و فرهنگ یک ملت را در خود جای داده است. این زبان، میراثی است که از گذشتگان به ما رسیده و حافظه جمعی یک جامعه را شکل می‌دهد. روز جهانی زبان مادری، که از سوی یونسکو در سال ۱۹۹۹ به‌منظور گرامیداشت تنوع زبانی و فرهنگی جهان نام‌گذاری شد، یادآور اهمیت حفظ و احیای زبان‌هایی است که در معرض نابودی قرار دارند. این روز به‌ویژه به یاد جنبش دانشجویان بنگلادشی در سال ۱۹۵۲ است که برای به رسمیت شناخته شدن زبان بنگالی به‌عنوان زبان رسمی، جان خود را فدا کردند.
در ایران، کشوری با تنوع فرهنگی و زبانی غنی، بیش از ۷۰ زبان و گویش محلی وجود دارد. زبان‌هایی مانند ترکی، کردی، بلوچی، گیلکی، مازندرانی، لری و بسیاری دیگر، هر یک بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی این سرزمین را تشکیل می‌دهند. با این حال، در دهه‌های اخیر، برخی از این زبان‌ها و گویش‌ها به دلیل سیاست‌های یکسان‌سازی زبانی و فرهنگی، در معرض تهدید و نابودی قرار گرفته‌اند. نسل‌کشی زبانی، پدیده‌ای است که در آن زبان‌های محلی به‌تدریج جایگاه خود را در آموزش، رسانه و حتی زندگی روزمره از دست می‌دهند و نسل‌های جدید از یادگیری و استفاده از آن‌ها محروم می‌شوند.
این روند نه تنها به از دست رفتن تنوع زبانی منجر می‌شود، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی جامعه را نیز از بین می‌برد. زبان‌های ترکی، کردی، بلوچی، گیلکی، مازندرانی، لری، ...حامل ادبیات شفاهی، آداب و رسوم، و دانش بومی هستند که با نابودی آن‌ها، بخشی از میراث فرهنگی نیز به فراموشی سپرده می‌شود.
در این روز جهانی، باید بیش از هر زمان دیگری به اهمیت حفظ و احیای زبان‌های مادری توجه کنیم. آموزش به زبان مادری در مدارس، حمایت از تولید محتوای فرهنگی و هنری به این زبان‌ها، و ایجاد فضایی برای گفت‌وگوی بین‌فرهنگی، گام‌های ضروری برای جلوگیری از نسل‌کشی زبانی هستند.
بیایید در این روز، با افتخار به زبان مادری خود، گامی در جهت حفظ و ترویج آن برداریم و به نسل‌های آینده این میراث گران‌بها را به ارث بگذاریم. زبان مادری نه تنها هویت ماست، بلکه پلی است که گذشته را به آینده پیوند می‌دهد.
زبان مادری ای از هویت های مهم ما و بخشی از آینده ماست !
حزب دموکرات آذربایجان
۱۸ فوریه ۲۰۲۵
